Je onbewuste drijfveer ontdekken, hoe kan dat?
Onbewust is onbewust, daar kan je niet zomaar bij komen zou je denken. Toch kan dat goed als het gaat om je onbewuste drijfveer. Hiervoor zijn specifieke hulpmiddelen ontwikkeld. Het enneagram en de drijfveren-driehoek. Ik leg op deze pagina uit hoe dat in elkaar zit. Als eerste is belangrijk om onderscheid te maken tussen gedrag en drijfveren.
Gedrag en drijfveren
Onze buitenwereld leert ons kennen door ons gedrag. Door wat je doet, zegt, uitstraalt. Gedrag kan behoorlijk variëren afhankelijk van je stemming bijvoorbeeld. Ook omstandigheden kunnen maken dat we ons de ene keer zus en dan weer zo gedragen.
Niet zelden worden verklaringen voor ons gedrag buiten onszelf gezocht. De opvoeding, de gelijkenis met een ouder, bijzondere omstandigheden. De ervaring leert dat deze verklaringen vaak niet of maar ten dele kloppen. Je drijfveer is wel in hoge mate bepalend voor je gedrag. En daarom interessant om beter te leren kennen.
Hoe we aan onze (onbewuste) drijfveer komen is niet duidelijk. We kunnen het als een soort psychologisch DNA hebben meegekregen bij geboorte. Er zijn ook onderzoekers die vermoeden dat we direct na de geboorte als (overlevings-) strategie drijfveren ontwikkelen.
Hoe het ook zij onze drijfveer zit diep verankerd. We hebben er levenslang mee maken. We kunnen hem niet veranderen. Onze drijfveer bepaalt grotendeels het beeld dat we van de wereld hebben. Een ideaalbeeld dat we continu nastreven. Ook te beschouwen als een verdedigingsmechanisme of overlevingsstrategie.
Lees meer hierover in het boek “Je kunt het niet laten”.
Het enneagram is een prachtig psychologisch model om drijfveren in kaart te brengen. In het enneagram worden 9 persoonlijkheidstypen benoemd. Elk persoonlijkheidstype beschrijft één drijfveer.
We herkennen in elk van de 9 persoonlijkheidstypen wel wat. Er is echter één type het meest van toepassing op jou. De rode draad in je gedrag, je overlevingsstrategie. Je kan er je leven lang plezier van hebben. Soms heb je er last van. Het is het enige model dat zich fundamenteel richt op onze drijfveren.
Een goed model helpt je om complexe materie te begrijpen. Met een zorgvuldige toepassing van het enneagram ga je zien waarom je doet wat je doet. Elk model, dus ook het enneagram, leidt tot een reductie van de werkelijkheid. Je bent veel meer dan je enneagram-type.
Psychologe Monique Schouten* heeft het enneagram verder uitgewerkt tot een psychologisch ontwikkelingsmodel. De drijfveren-driehoek zoals rechts getoond is hierop gebaseerd.
De drijfveren-driehoek is een hulpmiddel om het enneagram toepasbaar te maken voor gerichte persoonlijke ontwikkeling. Insentiv gebruikt als onderlegger bij haar aanpak de kennis besloten in het enneagram en de daarop aansluitende drijfveren-driehoek.
In zijn boek “het slimme onbewuste” (Bert Bakker 2007) schrijft Ap Dijksterhuis, hoogleraar in de psychologie (Radboud universiteit) onder meer dit:
Het is belangrijk te onderkennen dat we onbewuste processen schromelijk onderschatten en het belang van bewuste processen enorm overschatten. (…)
Het is waarschijnlijk dat het bewustzijn slechts achter de feiten aanhobbelt. Het is redelijk op de hoogte wat er allemaal gebeurt en het is ook in staat om die informatie met anderen te delen. Het bemoeit zich echter niet of nauwelijks met de beslissingen zelf. (…)”. Die zijn onbewust al lang genomen.
Ap Dijksterhuis: “Wie naar onbewuste processen zoekt met het bewustzijn, zoekt naar een donkere plek met een zaklamp.”
Van onze drijfveer zijn we ons niet bewust maar ze klinkt wel door in ons gedrag zodat we ons er bewust van kunnen worden. Met wat hulp is je drijfveer te identificeren. Een drijfverenscan voorziet hierin.
Er zijn veel vormen van coaching.
Goed luisteren, patronen en overtuigingen in beeld brengen is wat een goede coach doet. En is belangrijk. Maar niet genoeg. Je koestert overtuigingen niet zomaar. Je zal ze dus ook niet zomaar opgeven of bijstellen. Minstens zo belangrijk is bewustwording van de reden waarom je doet wat je doet. Zo gauw je begrijpt waarom je hecht aan bepaalde patronen, waarom je een overtuiging koestert, heb je de mogelijkheid een “kosten baten analyse” te maken. Als je op grond daarvan je koers wijzigt is dat niet voor eventjes maar duurzaam. Insentiv helpt je hier graag bij.
Met deze aanpak, bewustwording van je onbewuste drijfveer, onderscheidt insentiv zich binnen de wereld van coaching.
Aandacht
Naast goede coaching is “aandacht” belangrijk. Stilstaan bij jezelf, bij wat je ervaart. Het laten “landen” van je, tot voor kort onbewuste, drijfveer en bijbehorende overtuigingen. Je kan hiervoor aan meditatie, mindfulness en/of ontspanningsoefeningen doen. Zorgverzekeraar VGZ heeft een mooie gratis app ontwikkeld, de VGZ mindfulness coach (zie de App Store) met een groot aantal oefeningen.
* Monique Schouten is psychologe en eigenaar van de V-cirkel academie in Laren.